Proeven gebeurt niet alleen op de tong. Ons vermogen om smaken waar te nemen is sterk verbonden met de reukzin. Wanneer we eten of drinken, worden zowel de smaakpapillen in de mond als de reukcellen in de neus geactiveerd – samen creëren ze de totale ervaring die we smaak noemen. Dit wordt bijzonder duidelijk in de wijnwereld, waar aroma’s en nuances vaak het verschil maken tussen twee glazen.
De rol van de smaakpapillen
De tong kan vijf basissmaken onderscheiden:
-
Zoet
-
Zuur
-
Zout
-
Bitter
-
Umami
Deze worden geregistreerd door smaakpapillen die verspreid zijn over de tong en vormen de basis van de smaakervaring. In wijn kan zuur bijvoorbeeld worden ervaren als frisheid, bitter als tannines en zoet in een dessertwijn.
Waarom aroma zo belangrijk is
Wanneer we kauwen of een slok wijn nemen, komen aroma’s vrij die via de keel de neus bereiken. Dit heet retronasale waarneming en verklaart waarom alles flauw smaakt wanneer we verkouden zijn. Het aroma maakt het mogelijk fruitige, bloemige, kruidige of aardse tonen te herkennen – en hier wordt wijnproeven een kunst.
Waarom ervaren we smaken verschillend?
Er zijn meerdere redenen waarom mensen smaken anders waarnemen:
-
Genetica – zogenaamde super-tasters hebben meer smaakpapillen en ervaren smaken intenser.
-
Leeftijd – de smaak- en reukzin nemen vaak af met de jaren.
-
Training en ervaring – sommeliers en chefs oefenen dagelijks om hun zintuigen te verfijnen.
-
Levensstijl en gezondheid – roken, ziektes en medicijnen kunnen de smaak beïnvloeden.
Kun je je smaak trainen?
Ja – smaak en geur kunnen, net als een spier, worden getraind. Enkele tips:
-
Bewust ruiken – neem de tijd om aroma’s in koffie, wijn of kruiden te identificeren.
-
Vergelijk – proef twee wijnen van dezelfde druif uit verschillende regio’s en let op de verschillen.
-
Gebruik een aromawiel – wijnproevers gebruiken vaak smaak- en aromawielen om de juiste woorden te vinden.
-
Varieer je voeding – hoe meer voedingsmiddelen, dranken en wijnen je probeert, hoe rijker je smaakbibliotheek wordt.
-
Oefen samen – in een proefgroep hoor je vaak nuances die je alleen niet zou opmerken.
De smaakervaring is een samenwerking tussen neus en mond, waarbij de reukzin de hoofdrol speelt. Met nieuwsgierigheid, aandacht en oefening kan iedereen zijn smaak verfijnen – en wijn- en eetervaringen nog rijker maken.
